Mroczna przeszłość Hugo Bossa

Na początku lat 30. światowy kryzys o mało nie doprowadził mało znaną wówczas firmę – Hugo Boss do upadku. Jej właściciel został uratowany dzięki zleceniu na uszycie mundurów dla SS Wehrmachtu oraz Hitlerjugend. Bez wątpienia nie był to zbieg okoliczności, gdyż w 1931 roku Hugo Boss przystąpił do Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP). Z roku na rok otrzymywał on coraz więcej zleceń. Gdy wybuchła II wojna światowa zdał sobie sprawę, iż w krótkim czasie może stać się milionerem... i miał rację. Według źródeł w 1932 roku zarobił 80 tysięcy marek, natomiast w samym 1940 - milion. Jeszcze na początku 1945 roku fabryka Bossa szyła dla nazistów zamawiane mundury.

Polska tania siła robocza

Z pozoru nie wygląda to najgorzej, lecz diabeł tkwi w szczegółach. Podczas wojny w fabryce Hugo Bossa pracowało około 200 jeńców wojennych i robotników z krajów podbitych przez hitlerowskie Niemcy. Nietrudno się domyślić, że większość z nich pochodziła z naszego kraju. W sumie u Bossa pracowało około 140 osób z Polski z czego zdecydowaną większość stanowiły kobiety.  Praca nie dość, że ciężka (z reguły trwała 12-18 godzin) to jeszcze słabo płatna (po opłaceniu rachunków ze swojej pensji pracownicy mogli kupić jedynie chleb). Roman Köster (historyk Uniwersytetu Bundeswehry w Monachium) autor biografii „Hugo Boss 1924-1945” twierdzi, iż dopiero tuż przed zakończeniem wojny fabryka zaczęła dbać o warunki w których przebywali jej pracownicy.

Denazyfikacja i śmierć Hugo Bossa

Po zakończeniu wojny rozpoczął się proces denazyfikacyjny. Początkowo Hugo Boss został zakwalifikowany jako aktywny nazista. Sąd odsunął go od kierowania przedsiębiorstwem, pozbawił praw obywatelskich oraz obciążył grzywną w wysokości 100 000 marek. Naturalnie nie zgodził się z wyrokiem tłumacząc, iż wspierał Hitlera, by uratować firmę. Mimo wcześniejszego członkostwa w NSDAP oraz przyjaźni z jednym z liderów tej partii sąd odwoławczy cofnął poprzedni wyrok kwalifikując Bossa jako człowieka dostosowującego się do systemu bez aktywnego wsparcia. Radość biznesmena nie trwała zbyt długo. Hugo Boss zmarł zaledwie trzy lata po zakończeniu wojny (9 sierpnia 1948 roku). Po jego śmierci firmę przejął zięć Eugen Holy, a następnie wnukowie Jochen i Uwe Holy. Na przełomie lat 80. i 90. większość akcji firmy kupił Akira Akagi, inwestor nieruchomościowy z Japonii, lecz jesienią 1991 roku został aresztowany. Skutkiem czego nowym właścicielem firmy został włoski potentat Marzotto. Zmiana właściciela szybko przełożyła się na strategię firmy, która ponownie odżyła.

Odszkodowania

Sprawa mrocznej historii Hugo Bossa ucichła, aż do 1999 roku. Wówczas doszło do zawarcia porozumienia grupy amerykańskich prawników, organizacjami żydowskimi i rządem Stanów Zjednoczonych z niemieckim rządem. Skutkiem czego ustanowiony został fundusz mający wypłacić odszkodowania za przymusową pracę w Niemczech podczas II wojny światowej. Łączna suma przekroczyła kwotę 5 miliardów dolarów. Opinie na temat wkładu firmy odzieżowej w ten fundusz są podzielone. Jedni twierdzą, iż spadkobiercy Hugo Bossa przeznaczyli na ten cel 752 000 euro, inni że wypłacili absolutne minimum. Kto ma rację? Trudno ocenić. Kilka lat temu spółka na swojej stronie internetowej przeprosiła za wykorzystywanie pracowników przymusowych z Polski i Francji do szycia mundurów dla nazistów w czasie II wojny światowej. Oświadczenie zbiegło się z wydaniem nowej książki o historii firmy… wydanej za jej pieniądze (jednak trudno zarzucić Romanowi Kösterowi brak obiektywizmu).

Mimo niechlubnej historii znanej dziś na całym świecie firmy, można stwierdzić, iż odpowiednie zarządzanie, pomysł i konsekwencja przyniosła wymierne efekty. Marka Hugo Boss znacząco ociepliła swój wizerunek poprzez wszelkiego rodzaje akcje w krajach trzeciego świata. Czy zmazała przez to swoje „grzechy”? Nie mnie oceniać, to już pozostawiam czytelnikom. 

P. G.